HTX Sản xuất cây dược liệu Lựu Chanh xã Trường Sơn (HTX Dược liệu Trường Sơn): Đẩy mạnh nghiên cứu, sản xuất Trà dược – Phát triển nền ẩm thực Trà Việt

Uống trà là một nét văn hóa lâu đời của nhiều quốc gia trên thế giới, cũng như tại Việt Nam. Trà không chỉ đơn thuần là một nét văn hóa tao nhã, thi vị, mà còn chứa đựng những giá trị to lớn về mặt dược liệu và sức khỏe, thông qua hình thức trà dược.

Trà hoa vàng: Sản phẩm CNNT tiêu biểu cấp quốc gia năm 2021

Để tìm hiểu về trà dược, chúng tôi có cuộc trò chuyện với ông Nguyễn Văn Đức – Giám đốc HTX Dược liệu Trường Sơn với một số nội dung sau:

PV: Chào ông, xin ông có thể giới thiệu đôi nét về quá trình hình thành và phát triển của HTX Dược liệu Trường Sơn, thưa ông ?

TL: Từ một đại lý nhỏ hoạt động từ năm 1991, đến nay đã được hơn 30 năm với lĩnh vực chuyên thu mua, trồng bảo tồn và cung cấp những vị thuốc dược liệu làm thuốc được khai thác từ khu vực rừng núi Tây Yên Tử và các tỉnh khác khắp cả nước phục vụ công tác chế biến các sản phẩm, đặc sản từ rừng núi Tây Yên Tử với chất lượng cao, an toàn và tốt cho sức khỏe cộng đồng. Đến năm 2017, chúng tôi thành lập HTX Dược liệu Trường Sơn tại xã Trường Sơn, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.

HTX Dược liệu Trường Sơn được thành lập không đơn thuần chỉ là kinh doanh, khai thác các sản vật, đặc sản, dược liệu quý từ rừng mà mong muốn gắn kết và hỗ trợ bà con vùng núi bảo tồn, phát triển và trồng cây dược liệu để tạo kế sinh nhai bền vững, giúp kinh tế của bà con vùng cao phát triển.

PV: Cảm ơn ông, ông có thể giới thiệu một số nét về sản phẩm trà dược và lợi ích đặc trưng về sản phẩm tiêu biểu của đơn vị mình không?

TL: Nước ta là một nước nhiệt đới, có những đặc thù về độ ẩm, có vùng tiểu khí hậu mà các nước nhiệt đới khác không có, vì thế hệ thực vật rất phong phú. Đặc biệt là nguồn thảo dược rất đa dạng, dồi dào. Với nguồn dược thảo phong phú, từ xưa dân ta đã dùng nhiều loại dược thảo để chữa bệnh, bồi bổ sức khỏe, sát trùng, pha nước uống như: Lá vối, nụ vối, cam thảo, hoa hòe, hoa cúc…. đặc biệt là Trà hoa vàng, sản phẩm đạt giải sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia năm 2021.

Ông Nguyễn Văn Đức – Giám đốc HTX Dược liệu Trường Sơn

Hoa vàng (Camellia Chrysantha) có nhiều tên gọi khác nhau, chẳng hạn như kim hoa trà, trà trường thọ, trà rừng… Những bông hoa vàng không những có giá trị thẩm mỹ mà còn chứa đến hơn 400 hợp chất quý giá và có lợi cho người dùng, chẳng hạn như: Protein; Flavonoid; Vitamin B1, B2, C,…

Trà hoa vàng là thức uống có vị đắng nhẹ, thoảng hương hoa nên không hề khó uống. Thưởng thức một tách trà nóng vào giữa giờ chiều hoặc những lúc mệt mỏi sẽ giúp tạo cảm giác thoải mái, đẩy lùi stress. Uống Trà hoa vàng có thể giúp: Giảm nguy cơ ung thư da; Tăng cường sức khỏe tim mạch; Đào thải độc tố;…

PV: Được biết HTX Dược liệu Trường Sơn và các cơ sở khác trong khu vực có khai thác nguồn dược liệu tại núi rừng Yên Tử, vậy trong định hướng phát triển bền vững thì đơn vị mình đã có những phương án, kế hoạch gì trong việc bảo vệ, giữ gìn, nhân rộng và nâng tầm dược liệu quê nhà ?

TL:  Những năm 90, cuộc sống của chúng tôi gặp vô vàn khó khăn, dù có nghề gia truyền nhưng để trang trải, chúng tôi phải nghĩ đến cách đi thu mua và bán lại dược liệu. Ban đầu chỉ là những chuyến hàng ba kích, nấm lim… quanh khu vực Tứ Sơn, sau đó từng bước mở rộng địa bàn. Thế nhưng sau mỗi chuyến hàng, nhất là những lần thu mua, gom hàng rồi “đánh” ra nước ngoài, chúng tôi luôn đau đáu một điều: Nguồn dược liệu ở Việt Nam vô cùng phong phú, nhiều loại đã được thế giới công nhận là rất quý, vậy mà người dân ở trong nước chủ yếu khai thác tự nhiên, bán cho thương lái nước ngoài dưới dạng nguyên liệu thô. Ít người nghĩ đến việc bảo tồn, nhân giống và chế biến nâng cao giá trị cho dược liệu Việt Nam.

Vậy là chúng tôi quyết tâm không chỉ là người đi thu mua nữa mà sẽ biến đồi đất quê nhà thành những vườn thuốc, chế biến dược liệu quý hiếm và cho ra những sản phẩm phổ thông, mọi người đều có cơ hội sử dụng, chữa bệnh.

Ước mơ thành sự thật

Nhận ra điều đó, chúng tôi đã tìm hiểu và đặt mua giống của những gia đình trong khu vực, mỗi nhà được một vài cây, có cây được chủ nhà trồng cả chục năm nhưng thân chỉ to bằng cổ tay. Dần dà, khu vườn hơn 1 ha đã trở thành nơi ươm trồng giống trà hoa vàng. Hằng năm, chúng tôi lại chiết cành, nhân rộng ra, cung cấp cho người dân xung quanh.

Đến nay, 9 thành viên của HTX Dược liệu Trường Sơn đều ở xã Trường Sơn xây dựng được vùng nguyên liệu hơn 3 ha, nhiều cây trong số đó đã cho thu hoạch. Với những hộ dân trong khu vực, cơ sở HTX Dược liệu Trường Sơn chúng tôi thu mua với giá 600-700 nghìn đồng/kg hoa khô loại thường, loại tốt hơn 1 triệu đồng/kg; lá và cành có giá 40-50 nghìn đồng/kg, đem lại nguồn kinh tế ổn định cho các hộ dân trong khu vực nuôi trồng.

Không chỉ đóng vai trò thu mua, bao tiêu cho bà con, HTX Dược liệu Trường Sơn còn đầu tư gần 02 tỷ đồng để mua máy móc, thiết bị chế biến. Sau khi được sơ chế sạch sẽ, sấy khô, hoa và lá được nghiền nhỏ, phối trộn theo quy trình khoa học, đóng thành dạng túi lọc tiện lợi. Sản phẩm đã được Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm (Sở Y tế) xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm. Hiện sản phẩm được bán ở hầu hết các tỉnh, thành trong cả nước với giá 70 nghìn đồng/hộp loại 20 gói, được khách hàng đón nhận và đánh giá cao về chất lượng sản phẩm cũng như mẫu mã bao bì. Tiêu thụ thuận lợi, mỗi tháng HTX Dược liệu Trường Sơn xuất bán được khoảng 5 nghìn hộp, doanh thu hơn 300 triệu đồng/tháng.

PV: Hiện công tác của cơ sở đã đi vào hoạt động ổn định và tạo ra được giá trị về kinh tế, văn hóa ẩm thực đặc trưng của quê nhà, giải quyết vấn đề việc làm, lao động tại địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế Vùng. Vậy, xin ông cho biết trong thời gian tới cơ sở đã có những kế hoạch gì về việc đầu tư, mở rộng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, thưa ông ?

TL: Về kế hoạch trong thời gian tới, HTX Dược liệu Trường Sơn tiếp tục phối hợp cùng chính quyền địa phương và các cơ sở sản xuất đang khai thác dược liệu trong khu vực bảo tồn, phát triển và trồng cây dược liệu để tạo kế sinh nhai bền vững, giúp ổn định và phát triển kinh tế, việc làm cho bà con vùng cao và người lao động. Ngoài ra, hàng năm chúng tôi tiếp tục ươm giống, chiết cành cung cấp cho người dân xung quanh nhằm tiếp tục mở rộng qui mô nuôi trồng vùng dược liệu.

Hiện công tác sản xuất của HTX Dược liệu Trường Sơn đã đi vào ổn định, tuy nhiên vấn đề cấp thiết hiện tại của chúng tôi là tìm thêm đầu ra, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm nhằm chủ động và tăng khả năng vòng quay vốn lưu động, tái thiết đầu tư, mở rộng sản xuất. Qua đây, HTX Dược liệu Trường Sơn đề xuất Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp 1 (Trung tâm 1) tiếp tục quan tâm, đồng hành, tư vấn và hỗ trợ chúng tôi trong công tác liên kết (giữa các cơ sở cùng ngành hàng; giữa HTX với các khách hàng trong và ngoài nước;…), hợp tác quốc tế (mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm), quảng bá, giới thiệu và xúc tiến tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt là quảng bá, giới thiệu thông qua chương trình chuyển đổi số, mã hóa sản phẩm trên không gian mạng.

KL: Cảm ơn ông và buổi trò chuyện ngày hôm nay, với những tâm tư, nguyện vọng và đề xuất của cơ sở chúng tôi sẽ tổng hợp, báo cáo Lãnh đạo Trung tâm 1 nhằm có những kế hoạch chi tiết để đồng hành cùng  cơ sở trong thời gian tới.

Xin trân trọng cảm ơn./.

Thực hiện & Ảnh: Xuân Phú